Beschikbaarheid medische isotopen van levensbelang voor Nederlandse patiënten

Een aantal direct betrokken wetenschappelijke verenigingen binnen de Federatie Medisch Specialisten en het bestuur van de FMS roepen de Nederlandse overheid op om er alles aan te doen zodat medische isotopen beschikbaar blijven. Dit is zowel van groot maatschappelijk belang als voor de Nederlandse gezondheidszorg in zijn volle breedte. Dit sluit aan bij de conclusie van het RIVM-rapport: Productie en gebruik van medische radio-isotopen in Nederland.

De Tweede Kamer is geïnformeerd over het nucleair landschap en dus ook over de toekomst van de onderzoeksreactor in Petten. De reactor in Petten voorziet ongeveer een derde van de wereld van medische isotopen en is daarmee dus niet alleen van belang voor Nederland. Medisch specialisten signaleren dat er snel een besluit moet worden genomen en vrezen anders een wankele productie waardoor er doden kunnen gaan vallen. Zoals ook wordt onderschreven in het RIVM-rapport.

Belang voor de gezondheidszorg in Nederland

Zonder de middelen om een goede medische diagnose te stellen is het onmogelijk om verder te werken aan de kwaliteit en de efficiency in de zorg. Medische isotopen zijn cruciaal geworden voor het dagelijks kunnen stellen van goede diagnoses in vrijwel elk medisch specialisme en daarmee een onmisbare schakel in de ketenbenadering rond kwaliteit in de zorg. Dit raakt dus niet alleen de directe afnemers van medische isotopen, maar iedereen: patiënten, zorgverzekeraars en de gehele medische professie.

Belang voor jaarlijks meer dan 200.000 patiënten in Nederland

Jaarlijks vinden in Nederland zo’n 218.000 verrichtingen plaats met medische isotopen, overigens niet alleen voor medische diagnostiek. Er zijn ook therapieën waarbij gebruik gemaakt wordt van medische isotopen, veelal op basis van isotopen die alleen middels een reactor kunnen worden geproduceerd. Het betreft hier bijvoorbeeld:

• Iridium, wordt gebruikt voor vrouwen met gynaecologische tumoren en mannen met prostaatkanker en bij kinderen. In Nederland werd dit bij ongeveer 1200 patiënten toegepast in 2015, vanwege de hoogste overlevingskans en de meest beperkte bijwerkingen. Uitval van de Nederlandse productie van Iridium zou als direct gevolg tientallen Nederlandse dode vrouwen per jaar extra hebben door recidief baarmoederhals- en vaginakanker. Wereldwijd betekent dit 4000 dode vrouwen per jaar extra.
• Jodium, wordt gebruikt voor therapie bij schildklierkanker en mannen met prostaatkanker. In Nederland ongeveer 1020 keer per jaar voor de schildklier en 900 voor prostaatkanker. Jodium 131 wordt ook gebruikt voor therapie bij te snel werkende schildklier. In Nederland ongeveer 500 keer per jaar.
• Lutetium, wordt gebruikt voor therapie bij neuro-endocriene tumoren en prostaatkanker. De introductie van een nieuwe behandeling van deze laatste grote patiëntengroep komt hiermee zwaar onder druk te staan.

Voor vrijwel al deze behandelingen geldt dat alternatieven - voor zover er al alternatieven zijn – vaak minder effectief zijn.

Uit de toelichting van de hoogambtelijke werkgroep werd duidelijk dat het noodsignaal vanuit de medische beroepsverenigingen is gehoord en dat op zich is al een positieve ontwikkeling. Voordat definitief goedkeuring wordt verleend aan de bouw van de nieuwe reactor, Pallas, moet feitelijk nog een onderwerp nader worden verkend en dat is de relatie tussen Pallas en alternatieve technologieën, zoals het Lighthouse-project. Hierbij valt direct al op te merken dat het vooralsnog om maar één isotoop gaat, namelijk de productie van Technetium-99m. De verwachting is dat dit echter nog vele jaren zal duren voordat het beschikbaar zal komen. Er wordt nog helemaal niet gesproken over alternatieve productieprocessen voor isotopen als Lutetium, Iridium of Jodium. Het is dus duidelijk dat er vaart gemaakt moet worden met deze analyse om verdere vertragingen te voorkomen.